In de heuvelachtige, droge dorpen van Kalahandi en Rayagada in Odisha, India – waar armoede, droogte en klimaatverandering elkaar kruisen – leven duizenden boerengezinnen die verbonden zijn met onze katoen. Ze verbouwen die katoen met de hand, vaak zonder toegang tot elektriciteit of schoon drinkwater. En zonder uitzicht op verandering.
Daarom begon Yumeko in 2020 aan een gedurfd experiment: wat gebeurt er als je een dorp niet van buitenaf probeert te verbeteren, maar van binnenuit laat bloeien? Niet met donaties of snelle hulp, maar met een diepgaand programma dat draait om regeneratie met kennis als fundament, eigenaarschap als motor en de natuur als bondgenoot.
In dit oostelijke deel van India werkt Chetna Organic aan duurzame vooruitgang. Deze pionierende coöperatie van duizenden Fairtrade-gecertificeerde boerenfamilies zet zich al jaren in voor biologische landbouw en het versterken van lokale gemeenschappen.
Samen met Chetna, lokale NGO’s, Fairtrade Nederland en met steun van de Nationale Postcode Loterij ontwikkelden we het Clean & Green Villages project. Yumeko ondersteunt dit initiatief vanuit de overtuiging dat echte duurzaamheid alleen mogelijk is als alles en iedereen - van de katoenplant op het veld tot het dekbedovertrek in jouw slaapkamer - wordt meegenomen.
40.000 bomen en struiken geplant door gezinnen zelf
2.300 vrouwen getraind als ecologische leiders
71% minder malaria, 65% minder diarree, 97% minder ziekenhuisopnames
Zonne-energie straatverlichting beschikbaar in 40 dorpen
Afvalbeheer en compostering ingevoerd in 40 dorpen
Lokale besturen & monitoring door gemeenschappen zelf
Bewustzijn over plastic, water, voedsel & ecosystemen drastisch verhoogd
Rond de dorpen in Odisha groeit niet alleen katoen, maar ook de urgentie om in actie te komen. De noodzaak om aangetaste ecosystemen te herstellen, eeuwenoude kennis terug te brengen in het dagelijks leven, vrouwen opnieuw een centrale rol te geven in hun gemeenschap en samen opnieuw in harmonie met de natuur te leven.
De uitdagingen zijn niet gering. Door de opwarming van de aarde wordt het groeiseizoen steeds korter, terwijl schoon drinkwater schaars blijft en plastic zich ophoopt in riviertjes en bermen. In veel huishoudens wordt nog gekookt op hout of mest, zonder goede afvoer of ventilatie. Afval wordt vaak vlak achter het huis verbrand. Er is geen riolering, geen straatverlichting en geen compostering. Pesticiden en chemicaliën vervuilen zowel de bodem als het drinkwater. Kinderen worden ziek. En het zijn vooral vrouwen die deze last dragen, maar ook de kracht bezitten om de verandering aan te jagen.
Het Clean & Green Villages project is ons antwoord op die realiteit. Niet als los initiatief of tijdelijke hulp, maar als een diepgaande regeneratieve beweging waarin natuur en gemeenschap elkaar opnieuw weten te vinden. In samenwerking met lokale gemeenschappen, FFID, NGO’s en Yumeko ontstond een aanpak die vanuit de mensen zelf werkt aan blijvende verandering.
Sinds 2020 werken we met honderden boerenfamilies in meer dan veertig dorpen aan een manier van leven die lokaal geworteld is en toekomst biedt. Een manier die plasticvrij en circulair is, goed voor de aarde en voor alles wat erop leeft. Voor vrouwen en kinderen, maar bovenal: een manier die zij zelf willen behouden en doorgeven.
De eerste resultaten laten zien wat er mogelijk is wanneer gemeenschappen de ruimte krijgen om zelf richting te geven aan verandering. In 40 dorpen is plastic inmiddels grotendeels verdwenen. Rond huizen, velden en waterbronnen zijn veertigduizend bomen en struiken geplant die zorgen voor schaduw, voedsel en verkoeling. Zonnepanelen en straatverlichting brengen licht en veiligheid in de avonduren. De toegang tot schoon drinkwater verbeterde zichtbaar, en het aantal gevallen van malaria en diarree is met meer dan de helft gedaald.
Herstellen van biodiversiteit en bodemkwaliteit
Het gebruiken van lokale historische kennis over duurzame landbouw
Opleiden van vrouwen als ecologische leiders
Invoeren van afvalbeheer en plasticvrije leefomgeving
Verbeteren van drinkwater, hygiëne en sanitaire voorzieningen
Installeren van duurzame zonne-energie
Creëren van lokale leiderschapsstructuren voor blijvende verandering
Ooit leefden de stammen in dit deel van Odisha in nauwe verbondenheid met hun omgeving. Ze wisten precies hoe je de grond moest voeden, hoe je water vasthoudt, welke planten genezen en welke bomen beschermen. Maar door jaren van verarming, verstedelijking, monoculturen en klimaatverandering raakte die kennis op de achtergrond. Zelfvoorziening maakte plaats voor afhankelijkheid van kunstmest, zaadbedrijven en externe hulp.
Met het Clean & Green Villages project zetten we een beweging in gang om die verloren kennis opnieuw te verankeren in het dagelijks leven. Vrouwen en mannen worden opgeleid in biodiversiteit, afvalbeheer, composteren, waterbeheer en voedselzekerheid. Niet als les van buitenaf, maar als herontdekking van hoe er ooit geleefd werd.
Een schoon dorp begint ook bij wat je niet meer weggooit. Waar plastic afval ooit vanzelfsprekend werd verbrand of gedumpt in droge rivierbeddingen, begon in deze dorpen iets nieuws. Huishoudens leerden afval scheiden. Plastic verdween uit het straatbeeld. Compostputten werden gegraven met eigen handen. Vrouwen richtten micro-ondernemingen op voor het maken van herbruikbare zakken en compostbakken. Sommige dorpen maakten hun eigen ‘no plastic’-bord en plaatsten dat trots bij de ingang.
Het resultaat is zichtbaar én voelbaar. Het rondslingerend plastic heeft plaats gemaakt voor bloeiende keukentuinen en in plaats van brandlucht ruik je geurige compost. Dit alles zorgt een nieuwe trots op eigen erf.
Compostering en afvalscheiding in 40 dorpen
50% van de huishoudens plantte bomen en gewassen rondom hun huis
Dorpen gemarkeerd met ‘no plastic’-borden
Vergroot bewustzijn rond bodemgezondheid en plasticvervuiling
Als het om ecologische verandering gaat, zijn vrouwen zelden degenen die hulp ontvangen. Ze zijn juist degenen die beweging brengen. In de dorpen van Odisha vormen vrouwen de stille spil van het dagelijks leven. Ze zorgen voor water, maaltijden, voeden kinderen en onderhouden de tuin. Maar in formele besluitvorming bleven ze vaak onzichtbaar.
Clean & Green Villages bracht daar verandering in. Niet door te eisen, maar door ruimte te geven. In elk dorp werden vrouwen uitgenodigd om hun kennis en kracht in te zetten, en ze grepen die kans. Ze bleken de beste afvalscheiders, de betrouwbaarste boomverzorgers en de eersten die nieuwe hygiënische gewoonten omarmden.
In Chanchalguda startten vrouwen hun eigen boomkwekerij, met soorten als mango, guave en neem. Bomen die voeding, schaduw en geneeskracht brengen. Binnen een jaar verdeelden ze vijfduizend bomen onder dorpsgenoten. Andere vrouwencollectieven maakten herbruikbare maandverbanden van biologisch katoen, gaven voorlichting op scholen en braken taboes.
Inmiddels zijn duizenden vrouwen opgeleid in ecologisch leiderschap. Ze leiden initiatieven voor compostering, wateropvang, huishoudtuinen en gedragsverandering in hun gemeenschap. Ze geven advies, sturen projecten aan, en nemen actief deel aan dorpsbesturen.
2.300 vrouwen getraind in ecologisch leiderschap
64% neemt deel aan lokaal bestuur
Vier actieve boomkwekerijen, geleid door vrouwen
5.000 bomen opgekweekt en verspreid
78% van de vrouwen startte een huishoudtuin
Schoon water en goede hygiëne zijn geen luxe of hulp, maar basisrechten. Er is geen duurzame keten zonder gezonde mensen, en geen gezondheid zonder veilige toiletten, drinkwater en kennis over hygiëne. Zeker niet in dorpen waar water nog steeds betekent: lopen, dragen, koken, hopen dat je er niet ziek van wordt.
In de droge maanden vielen oude bronnen droog en in het regenseizoen veranderden modderige paden in open riolen. Water was óf te ver weg, óf te vuil om te drinken. En met vuil water kwamen infecties, huidziekten en malaria. Daarom werden water en hygiëne speerpunten binnen Clean & Green Villages.
Samen met de gemeenschap werden bronnen hersteld, regenwater opgevangen, putten geslagen en handwasstations gebouwd met eenvoudige constructies van bamboe, klei en jerrycans, met voetbediening. Zo werden de bronnen betaalbaar, lokaal gemaakt.
Ook sanitaire voorzieningen kregen een nieuwe standaard. Er kwamen composttoiletten: geurloos, onderhoudsarm en menswaardig. Menstruatiezorg werd bespreekbaar gemaakt, met voorlichting, herbruikbare kits en trainingen over zelfzorg. Meisjes hoefden zich niet meer te schamen. Op één school daalde het ziekteverzuim met 70 procent en in een ander dorp leerden kinderen hun ouders het belang van handen wassen.
Gezondheid verschoof van genezen naar voorkomen, en het verschil is zichtbaar:
Waterkwaliteit sterk verbeterd
71% minder malaria
65% minder diarree
97% van de gezinnen geeft aan minder geld kwijt te zijn aan ziekenhuisopnames
Schoolverzuim daalde aanzienlijk
Tot voor kort verdwenen de dorpen van Odisha na zonsondergang in het donker. Niet uit rust, maar uit noodzaak. Er was geen elektriciteit, geen verlichting, alleen het flakkerende licht van olielampen of open vuur. Vrouwen bleven binnen en kinderen konden geen huiswerk maken terwijl ouderen struikelden over boomwortels op weg naar het toilet.
Dat veranderde met de komst van zonne-energie. In 32 dorpen werd straatverlichting geïnstalleerd, als onderdeel van Clean & Green Villages. En dat ene lampje op een paal bracht meer dan alleen licht. Het bracht veiligheid.
Tijdens gesprekken met bewoners bleek de verlichting een van de meest gewaardeerde veranderingen. Niet alleen omdat je ’s avonds kunt zien waar je loopt, maar omdat het een teken is dat je ertoe doet.
Zonne-energie-straatverlichting in 32 dorpen
Vrouwen voelen zich veiliger en doen actiever mee aan het dorpsleven
Kinderen maken huiswerk onder het licht, en presteren beter op school
Ouderen kunnen ’s nachts veiliger naar buiten
Minder slangenbeten in het donker, volgens bewoners en gezondheidswerkers
Dorpsraden houden nu ook ’s avonds vergaderingen, zonder te hoeven haasten
In elk van de 40 deelnemende dorpen werd een lokaal comité opgericht dat zelf het Clean & Green proces aanstuurt. Boeren, vrouwen, jongeren en ouderen maken samen plannen, stellen prioriteiten en houden toezicht. Ze organiseren boomplantdagen, beheren afvalstromen, verbeteren de waterhuishouding en waken over de gezondheid in hun dorp. In veel dorpen bestaat de helft van het bestuur uit vrouwen.
De vergaderingen vinden plaats onder een mangoboom, met krijtborden en stemmingen met opgestoken handen. Voor het eerst in lange tijd komen mensen uit alle kasten en generaties bij elkaar om te beslissen over hun eigen omgeving. Ze worden begeleid in organisatorische en administratieve vaardigheden, maar behouden de regie. Want eigenaarschap is de basis voor blijvende verandering.
Leiderschapsstructuren op dorpsniveau zijn hersteld
Overheden sluiten aan, transparantie groeit
Gemeenschappen staan steviger en zelfstandiger dan ooit
In de Clean & Green dorpen groeit rondom elk huis, erf en waterbron iets nieuws. Meer dan 40.000 bomen en struiken werden geplant, waaronder fruitbomen, schaduwrijke soorten, geneeskrachtige gewassen. Niet alleen om te koelen en te voeden, maar om opnieuw verbinding te maken met het land.
Die bomen brachten biodiversiteit terug: vlinders en bijen keerden terug, en vogels vonden hun plek in de schaduw. Boeren zagen dat hun oogst minder leed onder droogte en de aarde zelf werd sterker. Dankzij compost en bodembedekking keerde het bodemleven terug, bleef water langer in de grond en kwamen er nieuwe gewassen zoals linzen, kruiden en groenten bij.
Hoe groen de dorpen inmiddels ook ogen en hoe hoopvol de resultaten ook zijn, het werk is nog lang niet klaar. Klimaatverandering versnelt, plastic vindt telkens zijn weg terug, jongeren verlaten het platteland op zoek naar perspectief en beleidskeuzes veranderen sneller dan gemeenschappen zich kunnen aanpassen. Wat we hebben bereikt is waardevol, maar fragiel.
Bij Yumeko geloven we dat je pas echt duurzaam kunt zijn als je weet waar je katoen vandaan komt, wie hem verbouwt en wat er nodig is om dat op een menswaardige en leefbare manier te blijven doen. Daarom investeren we niet op afstand, maar staan we naast de gemeenschappen die de basis vormen van onze producten. Samen ontwikkelen we nieuwe manieren om de toekomst vorm te geven, waarbij niet over maar met mensen wordt gesproken.
In 2024 zijn we gestart met een pilot waarin boeren en dorpsbewoners zelf het woord nemen. In de Rightsholder Dialogue (lees meer) vertellen zij wat ze nodig hebben, wat werkt en wat niet, en hoe wij als merk kunnen bijdragen zonder te sturen. Want alleen door echt te luisteren en samen te bouwen ontstaat er een keten die niet alleen eerlijk is, maar herstellend werkt voor mens en natuur.
We nodigen de hele textielsector uit om verantwoordelijkheid te nemen. Niet door nog een certificaat aan een label te hangen, maar door werkelijk te investeren in de oorsprong van je materialen. Door tijd, middelen en vertrouwen terug te geven aan de gemeenschappen die de grondstoffen dragen.
Ben jij de volgende schakel in onze Open Organic Cotton Chain?
Bij Yumeko werken we dagelijks aan een mooiere wereld. Met onze Open Organic Cotton Chain delen we onze kennis en expertise over duurzame productieketens met andere merken, om samen de wereld te verbeteren.
Impact
Yumeko is opnieuw B Corp-gecertificeerd en behaalt één van de hoogste scores binnen de textielbranche wereldwijd. Lees meer over dit geweldigde resultaat.
Impact
Yumeko vindt een Fairtrade keurmerk belangrijk om boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden te beschermen en hen een betere plek in de handelsketen te geven.
Impact2 min lezen
100% biologisch & gecertificeerd katoen
30 dagen bedenktijd
Gratis verzending & retourneren
